Güneşten Korunma
Güneşten dünyamıza ulaşan radyasyon kızılötesi radyasyon (%55), görünen ışık (%40) ve ultraviyole ışınları (%5) şeklindedir.
Güneş ışınları ile derimizde oluşan istenmeyen etkiler ultraviyole radyasyonu (UVR) ile ortaya çıkmaktadır. UVR, ışığın spektrumuna göre üçe ayrılmaktadır: UVA (315-400 nm), UVB (280-315 nm) ve UVC (100-280 nm). Bunlar arasında UVC atmosfer tarafından engellendiğinden yeryüzüne ulaşmamaktadır. Yeryüzüne en çok ulaşan UVA radyasyonudur.
Güneş ışınlarının dik olarak geldiği yaz ayları ve öğle saatlerinde yeryüzüne ulaşan UVR miktarı artar. Saat 13:00, ultraviyole radyasyonunun zirve yaptığı saattir. Ayrıca yüksek irtifada, düşük enlemdeki yerlerde ve yansıma nedeni ile su, kar, kum bulunan yerlerdeki radyasyon miktarı da daha fazladır. Sisli, bulutlu havalarda veya hava kirliliği olduğunda yeryüzüne ulaşan UVR miktarı azalır. Gölge ultraviyole radyasyonunu %50-90 oranında azaltır. Pencere camı UVA değil, sadece UVB radyasyonuna engel olur.
Güneş maruziyetinin istenmeyen etkileri:
Güneş maruziyeti değerlendirilirken hayat boyu maruz kaldığımız UVR miktarı, çocukluk döneminde oluşan güneş yanıkları ve aralıklı yoğun maruziyet önemlidir.
UVR derimizde yaşlanmaya ve deri kanseri gelişimine neden olmaktadır. Yaşlanma, hayat boyu güneşe maruz kaldığımız doz ile ilgilidir. Kırışıklık, lekelenme, deride sarkma ve incelme etkileri ile kronolojik deri yaşlanmasına katkıda bulunur.
Deri kanserlerinin gelişiminde bireyin genetik özellikleri ve çevresel faktörler etkilidir. Çevresel faktörler içinde en iyi bildiğimiz güneş ışınlarıdır. Bugün bildiğimiz bir gerçek, çocukluktaki güneş yanıkları ve hayat boyu çok fazla güneşe maruz kalmak deri kanser riskini arttırmaktadır.
UVR hücrede DNA hasarına neden olmakta, bölgesel olarak bağışıklık siteminde azalmaya, inflamasyona ve hücrelerde oksidatif strese neden olmaktadır. Bunlar güneşe maruz kalan bölgelerde deri kanserlerinin gelişimini tetiklemektedirler. Sadece doğal güneş ışınları değil, solaryum gibi kaynaklardan gelen UVR de aynı etkileri göstermektedir. Bu nedenle; güneşten korunmak herkes için önerilmektedir:
Nasıl güneşten korunmalıyız? Önerilerimiz:
1. Saat 10:00 ile 16:00 arasında dışarıda kalmamak, bu saatleri bina içinde geçirmek
2. Güneş altında kalınacak ise koruyucu giysiler kullanmak. Kalın kumaşlar, sıkı dokunmuş kumaşlar ve koyu renkli giysiler daha korucudur.
3. Güneş altında şemsiye kullanmak
4. Güneş altında yüzü ve boyunu tamamen gölgede bırakan şapka kullanmak
5. Güneş ışınlarının katarak yapıcı etkisinden korunmak için UV koruyuculu güneş gözlükleri kullanmak
6. 6 aydan küçük çocukların mümkünse direkt güneş ışığında kalmasına engel olmak
7. Güneşten koruyucu krem, losyon, sprey kullanmak
8. Solaryum gibi yapay ultraviyole ışık kaynaklarını kullanmamak
9. Vit D eksikliğinin önlenebilmesi için güneşten korunurken vit D den zengin besinler tüketmek ve aralıklı olarak vit D değerinin ölçülmesini sağlamak
Güneşten Koruyucular:
Güneşten koruyucular deriye ulaşan güneş ışınlarını emerek veya yansıtarak ultraviyole radyasyonun deriye ulaşmasına engel olurlar. Güneşten koruyucuların etkilerinden faydalanabilmek için uygun şeklide kullanılmaları gerekir.
Genel olarak;
1. Güneşten koruyucular güneşe çıkmadan 15-30 dakika önce sürülmelidir.
2. Her 3-4 saatte yenilenmelidir.
3. Su ile temas varsa veya aşırı terleme durumlarında tekrar sürülmelidir.
4. Çok az değil gerektiği kadar sürülmelidir. Özellikle güneş ışınlarına daha fazla maruz kalan yanak ve burun bölgesine ekstra bir kat daha sürülebilir
5. İdeal güneşten koruyucu hem UVB hem de UVA filtresine sahip olmalıdır.
6. Güneşten koruyucular üzerindeki SPF (Sun Protection Factor) değeri sadece UVB filtesinin değerini gösterir.
7. SPF 30, UVB radyasyonunun %97’sini, SPF 50 ise %98’ini engeller. Bu nedenle SPF 50 üzerindeki değerler, UVB radyasyonunu engellemek açısından farklılık göstermez.
8. Doktorunuz özellikle önermediyse, normal koşullarda SPF 30 değerine sahip güneşten koruyucu kullanımı yeterlidir.
9. UVA filtresini güvenilir şekilde belirleyen ölçme yöntemi henüz mevcut değildir. Ancak güneşten koruyucu alırken mutlaka UVA filtresinin olup olmadığı öğrenilmelidir.
10. Bebeklerde 6 aydan önce güneşten koruyucu kullanılması önerilmemektedir.
11. Güneşten koruyucuların kullanımı şu anki bilgilerimize göre güvenli ve deri kanserini önlemede etkilidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder